Гоголев Иван Михайлович — Кындыл

 

Гоголев Иван Михайлович — Кындыл 1930 ахсынньы 18 күнүгэр Бүлүү куоратыгар төрөөбүтэ.  

Иван Гоголев Саха Республикатын биир киэн туттар суруйааччыта. Кини 1931 сыллаахха «Быттый” диэн ааттаах алааска күн сирин көрөн улааппыта. Ийэтэ Анна Федотовна, аҕата Николай Михайлович уонна эбээтэ Огдооччуйа, эһээтэ Куугунуур оҕонньор буолан олорбуттара. Эһээлэрэ төрүкү олус уус кырдьаҕас буолан, оччотооҕу кэмҥэ олус киэҥ уонна сырдык үрдүк түннүктэрдээх дьиэни туппут. Кэлин, уолларын Уйбааны Москва куоракка үөрэттэрэ ыытаары, ийэлээх аҕата дьиэлэрин атыылыырга күһэллибиттэр.

Литератураҕа поэт, прозаик уонна драматург быһыытынан киирбитэ. Хоһооннорун бастакы кинигэтэ “Ынырар уоттар” 1952 с. тахсыбыта. Онтон бэттэх араас жанрдарга отуттан тахса кинигэтэ бэчээттэммитэ.

Гражданскай лиирикэҕэ ордук күүстээҕэ. Элбэх ырыа тылларын суруйбут поэт. Хоһооннору сэргэ поэма жанра сайдыытыгар үтүөлээх. Сахалартан бастакынан “Күн хайата” (1962 с.) диэн хоһоонунан романы айбыта.

Оҕолорго аналлаах үгүс хоһоон, остуоруйа, пьеса кинигэлэрдээх. Проза жанрыгар “Мин эбигини таптыыбын” (1971 с.), “Эбэкээн уебэ" (1978 с.), “Олорор мутуккун кэрдимэ” (1986 с.) сэһэннэр кинигэлэрин, “Хара кыталык” трилогия-романы биэрбитэ.

“Кыталыктар кырдаллара”, “Хотугу сибэкки” музыкальнай остуоруйалара тыйаатырга ситиһиилээхтик туруоруллаллар. Ыччаттарга анаммыт «Ыам ыйын халлаана», «Мэник Мэнигийээн» пьесалардаах. Тыйаатыр сценатыгар элбэхтик турбут айымньыларынан «Наара суох», «Өлүөнэ сарсыардата», «Саллаат сурэҕэ» уонна «Иннэ үүтүнэн» комедията буолаллар.

Чочу нэһилиэгин олохтоохторо туруорсан, 1999 сыллаахха тохсунньу 12 күнүгэр ыйаах таһааттаран, И.М. Гоголев-Кындыл аатын оскуолаҕа иҥэрбиттэр. Оттон “Быттый” алааска 2004 сыллаахха күрүө тутан, “Ытык сир Быттый” диэн ааттаан, дьон олорон сынньанар сирин оҥорбуттара, сэргэ туруорбуттара. Энтузиаст Март Николаевич Прокопьев, Иван Гоголев олорбут дьиэтин иһин-таһын өрөмүөннээн, музей тэрийбитэ. Поэт чугас дьоно музей тэриллиитигэр улаханнык көмөлөспүттэрэ, кинилэр аҕалара тутта сылдьыбыт малын, кинигэлэрин, элбэх экспонаты бэлэхтээбиттэрэ.

Саха Республикатын искусствотын үтүөлээх деятелэ, «Бочуот Знага» уордьанынан, мэтээлинэн наҕараадаламмыта. Саха хомсомуолун бириэмийэтин лауреата.

1957 с. ССРС Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.

1998 с. сэтинньи 22 күнүгэр өлбүтэ

Айар улэтин улуустаа5ы киин библиотека саайтыгар киирэн билис